16 maart 2024

Eppo 6 - De boekenkast van Gerard Soeteman

 

Soeteman met het laatste Steven Severijn boek dat hij schreef voor Follet. (Foto: Robin Schouten, 2024)

In Eppo nr. 6, 2024 staat van mij De boekenkast van... Gerard Soeteman. Hij schreef voor de Belgische striptekenaar René Follet de laatste vijf verhalen van Steven Severijn. Deze klassieke avonturenserie verscheen van 1975 tot 1982 in Eppo en wordt nu integraal uitgebracht in drie delen met achtergrond dossiers. Delen 1 (Het vertrek) en 2 (Onderweg) zijn inmiddels verschenen bij Arboris. 


Vóór zijn Eppo tijd werkte Soeteman met Gerrit Stapel aan Floris, een strip die voortvloeide uit zijn scenario’s voor de gelijknamige tv-serie met Rutger Hauer. Soeteman schreef ook de scenario’s voor beroemde Nederlandse films zoals Turks Fruit, Soldaat van Oranje, De Aanslag en Zwartboek.

Eppo nummer 6 (met cover van  René Uilenbroek) is te bestellen via de Eppo site.


28 februari 2024

Michiel de Jong en Chris Berg - Delftse Stripdag 1994

 

Kunstacademievrienden en (small press) striptekenaars. Foto: Ulli Bürer

Michiel de Jong en Chris Berg nemen een break op de Delftse Stripdag in maart 1994 toen we stripblad Incognito nummer 3 voor het eerst verkochten, en aanwezig waren met signerende tekenaars zoals Michiel, Chris, Mark Hendriks en Ulli Bürer. Ik herinner me nog dat het aardig druk was bij onze stand, en dat ik daar heel opgetogen en trots op was. 

Incognito nr. 3 (maart 1994)

Hanco Kolk kwam ook bij ons langs, en toen iemand vroeg wat voor een blad Incognito was, antwoordde Hanco: "Dat is het beste stripblad van Nederland." Ja, dat had hij echt zo gezegd. Wow. En dat na amper drie nummers (vier als we nummer 0 meerekenen).

Michiel de Jong's commentaar bij de foto: "Dat moet die keer zijn geweest dat ik Hanco (Kolk, red.) en Peter (de Wit, red.) voor het eerst sprak bij de Incognito stand." Michiel zou een paar jaar later gaan werken op de stripstudio van Hanco Kolk, Peter de Wit en Aloys Oosterwijk, De Plaatjesmaker, waar hij assistent was voor De Familie Fortuin strip van Peter en de Gilles de Geus strip van Hanco. Zowel Peter (Bigg) als Hanco (De familie Sloterdijk) schreven ook strips voor Michiel. 

24 februari 2024

Bert Bus - Trigië poster (Sjors 1, 1970)

 


Bert Bus was een van de vaste medewerkers van het stripblad Sjors, kijk hier voor een overzicht van zijn jaren 60 strips. In 1968 maakte de Sjors-lezers voor het eerst kennis met de Trigië strip uit Engeland, met het schitterende kleuren artwork van Don Lawrence en naar scenario's van Mike Butterworth. Bus, die hield van sciencefiction en met Olaf Noord een van de eerste Nederlandse strips in dat genre had gemaakt, schilderde speciaal voor Sjors een paar Trigië covers. En ook deze poster, verschenen in nummer 1 van 1970. Bus wist uiteraard niet de kwaliteit van Lawrence te benaderen (dat kan ook niet) maar het is wel een Trigië illustratie die gezien mag worden. Dank aan Ed Hengeveld voor de scan van de poster.

Voor de liefhebbers; alle door Don Lawrence geschilderde verhalen voor Het Keizerrijk Trigië zijn nu opnieuw en integraal verschenen bij Uitgeverij L in zeven delen, met dossiers geschreven door Ger Apeldoorn. 

13 februari 2024

Eppo 3 - De boekenkast van Jan-Willem de Vries

Jan-Willem de Vries thuis in Veendam, 8 dec. 2023 (Foto: Robin Schouten)

 

In Eppo nr. 3, 2024 staat van mij De boekenkast van… Jan-Willem de Vries. Hij werkt al jaren bij museum Storyworld in Forum Groningen als programmeur, presentator en maker van tentoonstellingen zoals de ‘100 jaar Hans Kresse’ expositie in 2021. Twintig jaar geleden begon hij bij het Stripmuseum in Groningen en daar maakte hij exposities (en bijbehorende catalogussen) van o.a. Piet Wijn en van Daan Jippes. 

Jan-Wilem is ook de schrijver van boeken zoals De Toonder animatiefilms, De kunst van Børge Ring en De geschiedenis van de Toonder Studio’s (twee delen). In 2023 verscheen zijn Piet Wijn-biografie. Op stripgebied heeft hij zich ook laten gelden, o.a. als scenarist voor de driedelige stripbiografie over André Hazes (met tekenaar Ben Westervoorde). Kijk voor meer info op de FB-pagina Hazes, de stripbiografie .

Eppo nummer 3 (met cover van Aloys Oosterwijk) is los te bestellen via de Uitgeverij L/Eppo site.


30 januari 2024

Chris Berg - Moebius hommage (2024)

 

Chris Berg, in de jaren negentig tekenaar voor stripbladen als Incognito, Zone 5300 en POSSE werkt en woont sinds 1997 in Chicago. Op mijn verzoek maakte Chris in maart 2012 een hommage tekening voor de toen net overleden Franse stripgrootmeester Jean Giraud, ook wel bekend als Moebius, voor de inmiddels verdwenen stripsite StripSter. Deze tekening (zie hierboven) heeft Chris afgelopen maand, met hulp van wat vrienden, digitaal ingekleurd en op zijn Facebookpagina geplaatst. "My 1st Procreate experiment." 

Nu weet hij ook hoe hij zijn langverwachte stripverhaal kan inkleuren; It was God's own fault, the snake was semi OK dat verder al helemaal afgewerkt is. 

Hieronder staat de originele tekening uit 2012. Vooral het gezicht is door Chris anno 2024 behoorlijk veranderd. Leuk om deze evolutie te zien. Chris Berg's werk is ook op Instagram te bewonderen: instagram.com/chris_otto_berg


29 januari 2024

andREVANbuuren - Duk Deny in goede voornemens

 

andREVANbuuren is meer kunstschilder dan striptekenaar maar heel af en toe wil er nog wel een iets stripachtigs uit zijn vingers komen. Onlangs toverde hij dit nieuwe stripje op papier van zijn 'oude' vliegende stripheld Duk Deny, die ooit de stripsite StripSter onveilig maakte met zijn makkers. 

Behalve schilderen en tekenen schrijft andREVANbuuren over zijn avonturen met de schilderkunst op zijn blog andrevanbuuren.exto.nl/blog.html. Zijn post over het Smaak schilderij van Rembrandt (21 januari '24) is zeer de moeite waard, zowel de tekst als het schilderij. 

26 januari 2024

Uitglijer Het zwarte goud, Jacobs en S&W

 

Van zingen tot huiden... wetenswaardigheden, onenigheid en een Uitglijer. 

Klaarblijkelijk was Willy Vandersteen een fan van Zuid-Afrikaanse liedjes en dan wel speciaal één; namelijk 'Mama ik wil een man he'. Nee, het is geen Uitglijer als ik 'he' schrijf, terwijl Willy in het Suske en Wiske album 'Bibbergoud' 'heb' schrijft. Dát is namelijk fout. Het oorspronkelijke lied is dus zonder die 'b'. In het Kuifje verhaal Het zwarte goud van Hergé wordt hetzelfde liedje gebezigd en correct weergegeven. Nu heeft het liedje geen relatie met het verhaal. Bij Bibbergoud wel, want deze inheemse schat met één tand, wortelneus en ongeschoren klus zal uiteindelijk Lambik trouwen om te voorkomen dat hij gedood wordt.

Fout

Goed

Het is nota bene een kinderliedje. In het liedje wordt een Duitser en een Fransman afgewezen door blijkbaar een (zeer?) jonge dame. Ze wil een boerjong; “In een boer zijn arme wil ik le. Dit is mijn plesier met die boerjongkerels hier.” We gaan er vanuit dat dit kinderliedje uit 1921 redelijke naïef is in opzet, maar zou in onze conservatieve tijden zeker tot Kamervragen hebben geleid. Een kind dat graag in de armen ligt van een boerenjongen; kom er maar eens om. 

In de periode dat beide tekenaars het lied introduceerden in hun strip was dat na de 2e wereldoorlog waar in Zuid-Afrika de Apartheid net als officiële politiek werd ingevoerd. De keuze voor iets anders vrolijks zou meer kies zijn geweest. Blanke boerenjongens waren overwegend racistisch en zeker in die tijd. Het lied is in een van de vele varianten te beluisteren op YouTube met Mama 'k wil een man hê! door The Kilima Hawaiians als voorbeeld. En denkt u niet te simpel over deze hit, want zelfs de Milanese nachtegaal Bianca Castafiore heeft het in haar repertoire opgenomen.

Geen opera, zeker niet!

Het lied heeft niks met de opera te maken, waarin zij zo excelleert met  haar fameuze "Haa, ik lach bij 't zien van mijn schoonheid in deez' spiegel". Het is dan ook een raadsel waarom Hergé haar nu specifiek dit Afrikaans liedje laat zingen in Het zwarte goud. Een lied dat Castafiore overigens ook in de latere drukken blijft zingen, evenals haar Indiaanse amateuristische tegenhanger in Vandersteen's Bibbergoud. En zoek niets achter het woord goud dat in beide albumtitels voorkomt. Dat is toeval. 

Ook toeval is dat beide albums vlak na elkaar het licht zagen, respectievelijk 1949 en 1950. Maar... Het zwarte goud was al eerder ontstaan, zij het slechts deels en in zwart/wit. Het verscheen namelijk van 28 september 1939 tot 9 mei 1940 wekelijks in Le Petit Vinqtième, een bijlage van het dagblad  Le Vingtième Siècle, en in het weekblad Coeurs Vaillants. Deels dus zoals gesteld, want België werd bezet en een stripverhaal met al die Engelse soldaten en militante joden kon natuurlijk niet. Het zwarte goud werd op pagina 26 dan ook onderbroken, Hergé gaat vervolgens aan de slag met het volgende Kuifje avontuur, De krab met de gulden scharen. En aangezien Bianca pas weer in de moderne naoorlogse versie op pagina 46 verschijnt, blijft de bovenstaande stelling intact dat het noemen van het liedjes in die twee strips toeval is.

De Zwaardvis en onenigheid

Wat geen toeval is, is het noemen van de Zwaardvis in het Kuifje album Het zwarte goud. Het slaat op Het geheim van de Zwaardvis van Blake en Mortimer dat werd gemaakt door Edgar P. Jacobs. Reclame in een Kuifje album? Jawel! Waarom ook niet. Het werd tenslotte eerste gepubliceerd in het weekblad Kuifje. 

1e druk hc.

herdruk sc.

Aanvankelijk werkten Hergé en Jacobs samen aan diverse Kuifje albums. Totdat... “Hergé had me gevraagd om honderd procent met hem samen te werken (aan Kuifje red.). Van mijn kant was ik nogal terughoudend (...). Ik vertelde hem dat ik ermee instemde om bij hem te blijven als we de albums mede konden ondertekenen. De week daarop vertelde hij me dat bij Casterman de verantwoordelijken het daar niet mee eens waren. Sterker nog, ik denk dat het hem dwars zou hebben gezeten”, aldus Jacobs (info van de site frwiki.wiki). Hij startte zijn eigen oeuvre zijnde Blake en Mortimer en publiceerde dat in Kuifje weekblad vanaf september 1946. De weigering om verder aan Kuifje te werken dateert van 27 januari 1947, dus luttele maanden na de eerste publicatie van zijn reeks. Zal dat de woede van Hergé hebben opgewekt? 

Een promotiestunt voor Blake en Mortimer in Kuifje weekblad. Jacobs signeert live je album.

Jacobs wilde vermoedelijk coûte que coûte zijn naam prominent op albums zien en dat is met Blake en Mortimer uiteraard goed gelukt. Het is zelfs de vraag of Jacobs achteraf toch door was gegaan met Kuifje, ook al zou zijn naam op de cover staan naast die van Hergé. Zijn gecreëerde Engelse heren waren immers zo succesvol dat Jacobs kreeg wat hij wilde en de drang ontstond meer avonturen te tekenen. Beide tekenaars bleven ondanks deze controverse vrienden en Jacobs heeft nog hand- en spandiensten verricht aan bijvoorbeeld Hergé's chromo's. De reclame van Het geheim van de Zwaardvis werd overigens ook meegenomen in de albumeditie van 1950. De relatie tussen het album en het Kuifje weekblad was toen nog redelijk actueel. In de latere herdrukken werd dat minder relevant en daarom is de ballontekst vermoedelijk veranderd. Duidelijk is dat het geen revanchistische actie is geweest van Hergé, anders was de 'reclame' al gesneuveld in de eerste druk van het album (in hard cover).

De huiden zijn niet goed meer

Om af te sluiten met een kanjer van een Uitglijer tonen we een scene uit het Suske en Wiske verhaal Amoris op Amoras uit 1984 door Paul Geerts, de opvolger van Willy Vandersteen. De toren van de kathedraal van Antwerpen dreigt om te vallen. Onze helden gaan op speurtocht en komen bij de funderingen van het gebouw aan. En zie... hier komt een verkeerd educatief element om de hoek kijken. 

Rotte huiden in Amoris op Amoras.

De kerk zou op huiden staan. Dat is een gangbare theorie onder leken. Oude gebouwen werden, zo denkt men, gefundeerd met huiden, maar dat is een hardnekkige mare. Er is nog nooit een huid onder wat voor oud gebouw gevonden, in geen enkel land en van welk dier dan ook. De fout zit vermoedelijk in het oude gespelde woord voor heien en dat is huijen of een variant daarvan. (In vroegere tijden was de schrijfwijze niet vastgelegd zoals tegenwoordig dus schreef men naar de klank van het woord). Dat huijen klinkt dus als huiden. En zo is deze fout vermoedelijk in de wereld gekomen. Het 'hoe kan dat' van Sidonia zou in de illustratie zich meer moeten richten op de huiden als aanwezig bouwmateriaal, dan op het verrotten ervan. Die huiden horen daar niet te zijn... Een Uitglijertje van vanjewelste deze bouwkundige misvondst.  

Met dank aan Menno Barkema van de Leidse Stripshop voor de Kuifje tips en het illustratiemateriaal ervan. 

Hans van Klinken is freelance journalist en leest in zijn vrije tijd graag strips. Op de Incognito blog levert hij (on)regelmatig bijdragen met De Uitglijer (rubriek voor strip-misstappen) en andere stripgerelateerde stukjes.


Zijn bijdragen: 
Guus Slim: Kamerlid PiemelHergéSuske en Wiske: De Tartaarse helmTintin: Le Sceptre d'OttokarSchanulleke (Suske en Wiske)Suske en Wiske: De Tartaarse helm (2)Suske en Wiske: De RingelingschatUitglijers met dubbele betekenissen?Uitglijer Guus Slim: Bomaanslag in de bergenEen speurtocht naar striptekenaar en scenarist PizarroDe Uitglijers van Eddy PaapeDan CooperDe Tartaarse helm (Jeugd Revue)Majesteitelijke UitglijerFournier, Suske en Wiske en Dick BosFoute teksten bij onze wereldvermaarde held (Kuifje)Rik overleeft de kogels (Rik Ringers)Hoe geel is een bruine schoen ? (Ton en Tinneke)Je 1e druk Amoras: misschien geen volledige 1e drukJansen is de naam (Kuifje)Magda van TilburgHergé als geweten van de wereldUitglijer over een BommeljasUitglijer Paul PanterUitglijers Suske en Wiske, Jan Kordaat, Buck DannyLinks is niet rechts en andersom (Blake en Mortimer)De Vallei heeft foutjes (Blake en Mortimer)Poederdons in plaats van zwaard (Akim)Uitglijer Sirius door albumuitgaveDe Uitglijer die geen Uitglijer is (Jacques Martin)Jerry en Valentin glijen uit (Jerry Spring en Kuifje)Kuifje - Uitglijers in zwart-wit editiesUitglijer Robbedoes en KwabbernootVlaams of niet VlaamsDupuis glijdt weer eens uit (Jan Kordaat), Marten en Willy glijden uitBazooka JoeUitglijer van jewelste? (75 beste Suske en Wiskes)Uitglijer over een getalGiftige Anaconda's en omgekeerde grapUitglijers in Arman en Ilva, Kuifje en Suske en WiskeJerom evolutie in Suske en WiskeStijlverandering in Suske en Wiske eind jaren 40 al een feitMunro - Uitglijer in spiegelbeeldUitglijers in Donald DuckUitglijers Kuifje en Suske en WiskeUitglijers roken in strips & JeromUitglijers 't Prinske & Tanguy en LaverdurePicten Uitglijer in Eric de NoormanEen tekstuele uitglijer bij SeronJeff Hawke de ongewaardeerde en Uitglijer Smurf, Blinkie en de Engelse Dupuis.